Jak zostałam nauczycielką

Od sierpnia 1945 r. Janka dostała pracę nauczycielki w Kalwarii. W międzyczasie Jasiek wrócił z oflagu w Woldenbergu¹⁾Oflag II C Woldenberg był największym obozem dla polskich oficerów i podoficerów wziętych do niewoli przez wojsko niemieckie, przede wszystkim w czasie kampanii wrześniowej 1939 r. Został wyzwolony końcem stycznia 1945 r. Obecnie miasto nosi nazwę Dobiegniew. Znajduje się na północnym krańcu województwa lubuskiego., gdzie był zamknięty przez całą wojnę. Był wycieńczony, [początkowo] miał wrzody na plecach. Lekarze robili mu opatrunki. Został w wojsku w stopniu majora. Pracował w Krakowie, gdzie dojeżdżał z Kalwarii. Mieszkali na górce w Kalwarii.

Mnie ciągnęło do szkolnictwa, czego nie mogli ścierpieć ani Mietek ani Janka, bo uważali, że jest dość nauczycieli w rodzinie. Ja to lubiłam, w dzieciństwie bawiłam się w szkołę, miałam dzienniczek z nazwiskami uczniów, dawałam im noty itd. Tymczasem namówili mnie na Akademię Handlową²⁾Dzisiejszy Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie przy ulicy Rakowickiej 27. Mama została przyjęta na rok akademicki 1947/48. [w Krakowie], musiałam dorabiać matematykę i fizykę. Nie wiedziałam, że [na uczelni] przyznali mi stypendium i zrezygnowałam. Pojechałam do inspektora oświaty [Antoniego] Koczura³⁾Antoni Koczur był wujkiem Stefanii Koczur, żony brata Mamy, Stefana Kotlarczyka. by zapytać, czy nie ma wolnej posady.

„Z nieba mi pani spadła. W Stroniu kierowniczka [Aleksandra] Bujakowa idzie na urlop i nie mam nikogo” – powiedział. Mnie się ciepło zrobiło na myśl, co mnie czeka od Mietka i Janki. Mietek chciał, żebym skończyła AH by mnie zatrudnić w Teatrze Rapsodycznym jako księgową. Zgłosiłam się do pracy od 1 listopada [1947 r.]. Inspektor dał mi trzy miesiące wolnego od stycznia [następnego roku (?)], żebym dorobiła wszystkie przedmioty pedagogiczne. Siedziałam nad pedagogiką, psychologią, wychowaniem fizycznym itp. W maju [1949 r.] trzeba było zdawać razem z tymi, którzy skończyli liceum pedagogiczne. Ja jedna z trójki eksternistów zdałam. Byłam zwolniona z przedmiotów, które już miałam na maturze. Chcieli mnie oblać na wiadomościach o świecie współczesnym (jakieś kołchozy i sowchozy). To było w Bielsku⁴⁾W rzeczywistości w Białej Krakowskiej, która dopiero kilka lat później stała się częścią miasta Bielsko-Biała.. Mam dwa świadectwa dojrzałości⁵⁾Pierwszą maturę Mama zdała w Liceum Ogólnokształcącym w Nowym Targu w lutym 1947 r..

Na początku mojej pracy czasy były niespokojne, w lasach w rejonie Stronia i Stryszowa siedziały bandy. Często nocami schodziły do wiosek i rabowały żywność na swoje potrzeby. Ludzie się ich bali. Gospodarz, u którego wynajmowałam izdebkę, wielokrotnie przestrzegał mnie, żebym nigdy, a szczególnie wieczorem, nie otwierała drzwi nikomu obcemu.

W Stroniu byłam rok, potem inspektor [Michał] Kornelak⁶⁾Zrządzeniem losu obaj inspektorzy zostali w późniejszych latach kierownikami szkoły w Kalwarii: M. Kornelak od września 1952 r. do końca grudnia 1953 r, a A. Koczur od lutego 1954 r. do końca listopada 1956 r. (wg Kroniki Szkoły Podstawowej w Kalwarii) zaproponował mi Leńcze⁷⁾Na miejsce kierownika Władysława Palusa, aresztowanego i skazanego (prawdopodobnie z przyczyn politycznych) na dwa lata więzienia (wg Historii szkoły w Leńczach).. Wtedy znałam się już z tatą.

Dojeżdżałam codziennie pociągiem z Kalwarii. [W szkole] były łączone klasy 6 i 7. W obu wioskach uczyłam dzieci a także niepiśmiennych dorosłych, którzy przedtem nie ukończyli żadnej szkoły bo wybuchła wojna. W Leńczach byłam miesiąc, potem dali mnie z powrotem do Stronia (zamieniłam się ze wspomnianą p. Bujakową), gdzie byłam do urodzenia Marka⁸⁾Wg danych z zachowanych odpisów decyzji o zatrudnieniu: 1) Stronie od 1.11.47; 2) Leńcze 1.09.49 – 31.08.50 (miejsce pracy zmienione po miesiącu z powodu ponownego zatrudnienia w Stroniu); 3) Stronie od 1.10.49 4) Kalwaria Zebrzydowska od 1.02.1954 (być może Mama była delegowana jeszcze do marca do Stronia a w Kalwarii tylko figurowała w papierach?).Także dojeżdżałam pociągami. Po pewnym czasie kolejarze mnie już znali i gdy jakiś pociąg osobowy był spóźniony, to zdarzało się, że zabierali mnie do budki w jakimś wagonie pociągu towarowego i tak jechałam. Dojeżdżałam także w ciąży i po latach śmiałam się, że Marek dlatego zainteresował się koleją. Potem zaproponowano mi Kalwarię. Uczył tam stryj Józef⁹⁾Józef Ćwikło był kierownikiem szkoły w Kalwarii od 1 stycznia 1946 r. do końca sierpnia 1952 r., potem nauczycielem w tej placówce do lutego 1954 r. ale odszedł i przyszłam na jego miejsce. Stryj mieszkał sam a jego żona siedziała w Jordanowie.

Janka z Jaśkiem, mamą i dziećmi mieszkali już wtedy na ulicy 24 Stycznia 19¹⁰⁾Dzisiejsza ulica Krakowska.. Kamienica ta była bardzo zimna i wilgotna, woda lała się po ścianach. Nie pamiętam, jak znaleźli się w tym budynku.

Wspomnienia Marii Ćwikła spisał ok. 2006 r. syn Marek.