Stanisława Elżbieta Maria Leśniak (1887 – 1929)

Zachowały się tylko dwie fotografie Stanisławy Leśniakówny, starszej siostry mojej prababki. Na jedynym zdjęciu portretowym prosto i pewnie patrzy w obiektyw bardzo szczupła kobieta. Ma wysokie czoło, ledwo przykryte śmiesznie podwiniętą, króciutką grzywką i zwracające uwagę wielkie oczy, raczej ciemne, może brązowe? Krótko obcięte włosy lekko rozwiał wiatr. Zdjęcie pochodzi z jakiegoś niezachowanego dokumentu – jest krzywo obcięte, ale widać pieczęć z napisem „Kurator Okręgu Szkolnego Krakowskiego” – to poszlaka, że zostało wykonane prawdopodobnie ok. 1921 r.¹⁾ Okręg Szkolny Krakowski (OSK) – jeden z okręgów szkolnych II RP, utworzony rozporządzeniem Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 18 września 1921 r. o utworzeniu Okręgu Szkolnego Krakowskiego poprzez wyłączenie go z Okręgu Szkolnego Lwowskiego. Rozporządzenie weszło w życie 14 października 1921 r. (za wikipedią); Stasia miała wtedy około 34 lat.

Stanisława Elżbieta Maria Leśniak urodziła się 17 września 1887 r. w Brzeźnicy, w domu nr 80, gdzie jej ojciec Antoni był nauczycielem w miejscowej, 1-klasowej szkole. Została ochrzczona 2 października ajej rodzicami chrzestnymi został Stanisław Leśniak, rolnik (być może dziadek ze strony ojca) oraz Karolina Czapik z Wadowic.

Była najstarszą z pięciu sióstr Leśniakówien, które przeżyły dzieciństwo. Między Stasią a kolejną siostrą, Zosią, jest zastanawiająca w owych czasach, aż 7-letnia przerwa.Czy to możliwe, że Stasia była pierwszym dzieckiem moich prapradziadków, Ludmiły i Antoniego Leśniaków? Zgodnie z rodzinną tradycją, Antoni i Ludmiła mieli jeszcze dwoje dzieci, synka i córeczkę, które zmarły w dzieciństwie na dyfteryt. Niestety, nie zachowały się w pamięci ani ich imiona, ani kolejność narodzin w stosunku do pozostałych dzieci. Mogło być tak, że Stasia była najstarsza, a bezimienna dwójka urodziła się jeszcze przed narodzinami Zosi. Potrzebna jest kwerenda w parafii w Marcyporębie, do której w tamtych czasach należała Brzeźnica – a tam, ze względu na zatrudnienie ojca w miejscowej szkole, dzieci się zapewne urodziły – aby definitywnie wyjaśnić tą kwestię.

Stanisława uczęszczała do Prywatnego Seminaryum Nauczycielskiego Żeńskiego prof. Preisendanza w Krakowie²⁾Prywatne Seminarium Nauczycielskie Żeńskie Towarzystwa Szkoły Ludowej im. Franciszka Preisendanza w Krakowie swoje powstanie w 1899 r. zawdzięcza staraniom profesora seminarium nauczycielskiego żeńskiego w Krakowie – Franciszka Preizendanza. Początkowo miało jedynie 2 niższe kursy, w roku szkolnym 1901/1902 funkcjonowało już w pełnym 4-kursowym zakresie. W 1908 r. profesor przekazał seminarium Towarzystwu Szkoły Ludowej. W 1921 r. z powodu reformy przekształcono szkołę w pięcioletnie seminarium nauczycielskie. W 1931 r. zlikwidowano je w wyniku reformy tworząc licea pedagogiczne, przyjmujące absolwentów czteroletniego gimnazjum ogólnokształcącego. Przy seminarium zorganizowano wówczas klasy gimnazjalne i licealne. Po II wojnie światowej mimo prób reaktywacji szkoła nie podjęła działalności. źródło. Zachowało się jedno jej świadectwo z pierwszego semestru klasy drugiej z 1904 r.; jako ze seminarium było 4-letnie, Stanisława musiała uczęszczać do niego w latach 1902 – 1906.

Pracowała jako nauczycielka. Jest wymieniona w szematyzmach z lat 1907 – 1914 na posadzie w Brodach. W rodzinnych dokumentach zachowała się również decyzja Rady Szkolnej Okręgowej w Wadowicach z 30 stycznia 1915 r., przyznająca jej roczny dodatek do pensji w wysokości 200 Koron. W tym czasie Stasia nadal była nauczycielką przy czteroklasowej szkole w Brodach. Prawdopodobnie tam mieszkała – za tą przesłanką przemawia fakt, że w zasadzie Stasia nie występuje na licznych fotografiach rodzinnych z Błażkówki z tamtych lat.

Stanisława od dzieciństwa była słabego zdrowia. Nigdy nie założyła rodziny; podobno ze względu na wrodzoną wadę serca nie nadawała się do rodzenia dzieci i zadecydowano, że nie wyjdzie za mąż. Co ciekawe, jako jedyna z sióstr najprawdopodobniej nie otrzymała od rodziców kawałka ziemi na Błażkówce.

Nie wiadomo, jak długo pracowała w zawodzie. Jej stan zdrowia pogarszał się coraz bardziej. Drugie zdjęcie, na którym z całą pewnością można ją rozpoznać, zostało zrobione prawdopodobnie niedługo przed śmiercią Stasi. Z całą pewnością nie żył już wtedy jej ojciec Antoni – widoczna na zdjęciu matka Ludmiła nosi żałobę – więc musiało zostać wykonane w 1924 r. lub później. Stasia jest tu wyraźnie starsza, niż na zdjęciu portretowym, chyba jeszcze szczuplejsza, niż wcześniej.

Stanisława odeszła 8 czerwca 1929 r., zaledwie 5 lat po śmierci ojca, w wieku niespełna 42 lat. Została pochowana na cmentarzu w Zebrzydowicach, we wspólnym grobie z Antonim.

Linia czasu

• 18.IX.1887 – narodziny, Brzeźnica
• 1902 – 1906 – nauka w Prywatnym Seminaryum Nauczycielskim Żeńskim im. prof. F. Preisendanza w Krakowie
• 1906 – 1913 – nauczycielka w Brodach
• 08.VI.1929 – śmierć
• 1929 – pochówek, cmentarz w Zebrzydowicach