Biskup ruski Karol Wołoszyński (1846-1924)

Biskup Piotr (?) Wołoszyński
Biskup Karol Wołoszyński

Biskup Wołoszyński zachował się jedynie we wzmiance mojego dziadka, Karola Szymczakiewicza. Kiedy opowiadał mi on o swojej babce, Marii z Wołoszyńskich Szymczakiewiczowej, wspomniał jej brata, który „był biskupem ruskim”. Przymiotnik „ruski” oznacza duchownego greckokatolickiego. W tamtych czasach w Kańczudze mieszkało sporo osób tego wyznania (Rusinów). Imię pozostawało nieznane, dziadek Karol go nie wymienił; dopiero dopasowanie na portalu MyHeritage wskazało na Piotra oraz ujawniło zdjęcie. Fotografia niewątpliwie przedstawia dostojnika kościelnego; rysy twarzy zdradzają duże podobieństwo do zachowanych zdjęć jego ojca, Michała oraz … do zdjęć mojego dziadka.

W poszukiwaniu imienia

Miałam wątpliwości, czy wskazane w drzewie na Myheritage imię Piotr jest prawidziwe. Jedyny brat Marii o imieniu Piotr, zarejestrowany w greckokatolickich księgach parafialnych Kańczugi, zmarł w wieku 6 lat. Wszystkich braci Wołoszyńskich było sporo:

  • Ignacy, ur. 1840, zm. 1904 – burmistrz Kańczugi;
  • Edward, ur. 1844
  • Karol, ur. 1846;
  • Józef, ur. 1851 – żonaty i dzieciaty w Kańczudze;
  • Piotr, ur. 1853, zm. 1859 – zmarł jako dziecko;
  • Stanisław, ur. 1857, zm. 1859 – zmarł jako dziecko;
  • Leopold, ur. 1860, zm. 1864 – zmarł jako dziecko.

W obszarze potencjalnych kandydatów na duchownego pozostali więc Edward i Karol, co do których nie udało się potwierdzić małżeństw ani zgonów w Kańczudze. Prawdopodobnie opuścili więc miasto.

Gdzie mógł być duchownym wspomniany wuj? Po głowie kołatał mi Lwów, ale nie byłam w stanie stwierdzić, czy jest to prawdziwe wspomnienie, czy autosugestia. Z drugiej strony, dużo bliżej do centrum greckokatolickiego było do Przemyśla. Sprawdziłam więc obydwa tropy.

Trop lwowski

Kościelny dostojnik o nazwisku Wołoszyński w wyszukiwaniach internetowych w kontekście Lwowa pojawia się w dwóch miejscach: w spisie nazwisk książki S. Niciei „Cmentarz Łyczakowski we Lwowie” oraz w „Katalogu grobów duchowieństwa rzymskokatolickiego, greckokatolickiego i ormiańskokatolickiego na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie” ks. Józefa Wołczańskiego.

Badanie pierwszej pozycji przynosi rozczarowanie – biskup Wołoszyński nie pojawia się w spisie nagrobków, co mogłoby doprowadzić do ustalenia dat narodzin i śmierci a jedynie w relacji z przebiegu jednego z pogrzebów; na dodatek nie ma informacji o imieniu.

Druga pozycja wskazuje w danych dotyczących kapłanów diecjezjalnych i zakonnych pogrzebanych w pojedynczych grobowcach i mogiłach nagrobek Józefa Wołoszyńskiego, zmarłego 21 stycznia 1893 r. w wieku 41 lat. (Liczba porządkowa w księgach cmentarnych: 148, pole: 58).

Trop przemyski

Fotografia, którą dysponuję, została wykonana w Przemyślu. Przeszukałam więc schematyzmy dla eparchii przemyskiej. Kwerenda w przykładowym schematyzmie dla 1918 r. wskazała następujących dostojników o nazwisku Wołoszyński: Bazyli, Michał, Karol, Jan, Stefan. Tylko Karol jest imieniem, pasującym do znanych braci prababki, skupiłam się więc na poszukiwaniach informacji dotyczących tej postaci.

Karol urodził się w 1846 r. (data pokrywa się z datą urodzenia Karola, brata prababki), a został wyświęcony w 1873 r. Po raz pierwszy pojawia się w schematyźmie za 1874 r. w dekanacie starosolskim, pracuje w Starej Soli (obecnie na Ukrainie), jako wikariusz (sotrudnik). Dalsze schematyzmy przynoszą następującą ścieżkę kariery kościelnej:

  • 1874 – Stara Sól (dekanat starosolski, Ukraina) – sotrudnik (wikariusz), żonaty
  • 1875 – Ostrów (dekanat przemyski) – sotr. samost. (samodzielny wikariusz), wdowiec
  • 1880 – członek konsystorza eparchii przemyskiej, profesor, kapelan, wdowiec

W dalszych latach jego kariera kościelna się rozwija. Zostaje scholastykiem1)Duchowny, będący członkiem kapituły, sprawujący nadzór nad szkołami w swojej diecezji. w kapitule przemyskiej w latach 1887 – 1898. 2)Za Wikipedią: Greckokatolicka Eparchia Przemyska. W „Kalendarzu Katolickim Krakowskim na rok Pański 1889” znajdziemy więcej szczegółów nt. jego posługi jako scholastyka:

Karol Wołoszyński - wycinek z Kalendarza 1889
Karol Wołoszyński – wycinek z Kalendarza 1889

W 1923 r. doszło do ostrego konfliktu z biskupem przemyskim ks. Kocyłowskim. Jak możemy przeczytać w sprawozdaniu wojewody Wodzickiego, wysłanym 07.06.1924 r. do Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie, chodziło o kwestie polityczno-narodowościowe.

„(…) Popieranie Bohaczewskiego stoi w rażącej sprzeczności z postępowaniem wobec ks. Wołoszyńskiego znanego sympatyka polskiego, który po śmierci biskupa Czechowicza przez pół trzecia roku sprawował rządy w diecezji przemyskiej. Tego księdza Kocyłowski usunął od wszelkich czynności ważniejszych a nawet przez dłuższy czas zawiesił go zupełnie w urzędowaniu jedynie tylko za sprzyjanie Polakom.(…)”

„(…) wszyscy bez wyjątku kanonicy tej kapituły podnieśli przeciw biskupowi ks. Kocyłowskiemu bardzo ciężkie zarzuty. Biskup dowiedziawszy się o tem usunął mitrata ks. Wołoszyńskiego z godności prepozyta Kapituły zarzucając mu, że jako przewodniczący kapituły nie wziął go w obronę, po czem zagroził mu, że w razie jeżeliby poważył się sprawować dalej przewodnictwo w kapitule będzie suspendowany. Według zdania członków łacińskiej kapituły to zarządzenie biskupa było bezpodstawne. Przy tem nadmieniam, że powyżej wspomniany mitrat ks. Wołoszyński jest wielkim przyjacielem Polaków i tylko to jedynym było powodem, że był już raz przez biskupa Kocyłowskiego suspendowany, jednak na interwencję łacińskiej kapituły biskup suspenzję cofnął. Inni członkowie kapituły są ugodowo usposobieni, a do urzeczywistnienia tej zgody nie dopuszcza biskup i mitrat Bohaczewski.(…)”

Duchowny był żonaty; został wdowcem około 1874 r. Próby ustalenia imienia i nazwiska żony, jak również okoliczności jej śmierci, nie powiodły się z racji braku danych w księgach parafialnych zarówno Ostrowa, jak i Przemyśla.

Mitrat Karol Wołoszyński zmarł w 1924 r., wydaje się, że na jego śmierci zaważyły zdarzenia i konflikty wewnątrz eparochii. Aktualizacja

14-03-2021: Dzięki pomocy naszego czytelnika, pana Artura, mamy skan metryki zgonu mitrata Wołoszyńskiego, który potwierdza, że faktycznie chodzi o Karola. Metryka znajduje się w księgach parafii greckokatolickiej Przemyśla dla przedmieść Wilcze Przekopana. Jako przyczynę śmierci w wieku 79 lat podaje „marasmus” czyli wyniszczenie.

o. Karło Wołoszyńskij, mitrat Archipriezbitier gr. kat. Katedralnyj Kapitulnyj, ?? Sowitnik … Prefekt Episk. Sowitnik …żowo ludu. ??? bł. p. syn bł. p. Michaiła i bł. p. Julii z rodu Szymczakiewcz Urodnja w Kańczugi pow. Pierieworsk w 1846 wyswiaczenyj 1873 g.

Jego grób (opisany jako ks. Karło Wołoszynśkyj) znajduje się na Cmentarzu Głównym w Przemyślu (kwatera 10, rząd 10, nr grobu 11).

Aktualizacja lipiec 2021: Otrzymaliśmy od pana Patryka Czerwonego fotografie nagrobka Karola Wołoszyńskiego, który znajduje się na cmentarzu w Przemyślu.

W archiwum przemyskim dotarłam do okolicznościowej klepsydry:

Zachował się ciekawy opis jego pogrzebu i wspomnienie o Zmarłym w gazecie „Słowo Polskie” z dn. 28.11.1924 r.:

Relacja z pogrzebu Karola Wołoszyńskiego, „Słowo Polskie”, 28.11.1924 r.

Przypisy

Przypisy
1 Duchowny, będący członkiem kapituły, sprawujący nadzór nad szkołami w swojej diecezji.
2 Za Wikipedią: Greckokatolicka Eparchia Przemyska
2 komentarzy
  1. Kasia mówi

    Jesli mozesz prosze skontaktuj sie ze mna prywatnie. Nie mam odpowiedzi na Twoje pytanie ale moglabym Ci pomoc w nawiazaniu kontaktow. Ps. jestesmy ze soba spokrewnione:) Moja babcia to siostra Teresy Szymczakiewicz:)

    Pozdrawiam Serdecznie:)

  2. Artur mówi

    Dzień dobry! Mam coś o Karolu Wołoszyńskim. I jeszcze coś, co dotyczy tej rodziny i ma związek z Cerkwią.

Zostaw odpowiedź

Twoj adres e-mail nie bedzie opublikowany.

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More